Beztroskie lata dziecięce – wakacje na Podhalu. Wiatr od gór, falujące łany tatrzańskich łąk, wyprawy z ojcem do wsi położonych w kotlinach górskich rzek w poszukiwaniu zapomnianych zabytków kultury Podtatrza. Odwiedziny w góralskich chałupach, ze strychu znoszone stare przedmioty, przy kubku zsiadłego mleka opowieści o czasie minionym śpiewną góralską gwarą snute. Powroty do domu, a w plecaka uratowane przed zniszczeniem… Jaka to radość była, gdy spod warstwy kurzu i pajęczyn, wyłaniała się porcelanowa tarcza zegara, a na niej kwiaty jak żywe.
Powstanie naszej kolekcji zegarów ludowych to czas lat 60-tych i w większość eksponaty pochodzą z podhalańskich i spiskich wsi z okolic Białki Tatrzańskiej, Nowej Białej, Trybsza ,Czarnej Góry, Jurgowa. Wraz z upływem lat zbiór powiększał się za sprawą okazyjne kupowanych zegarów na targach staroci, obecnie liczy kilkadziesiąt sztuk. Kolekcje tworzą XIX i XX – wieczne ludowe zegary stanowiące niegdyś nieodłączny element wyposażenia domów na wsi. Zegary szwarcwaldzkie posiadają prosty mechanizm wykonany z metalu, który osłania przymocowana do tarczy drewniana skrzynka. W zbiorach znajdują się zegary różnych typów. Najpopularniejszy typ posiada tarczę w kształcie wydłużonego prostokąta, łukowato wyciętą od góry, zdobioną malowanymi motywami kwiatowym. Kolejny typ to zegary tzw. „krajobrazowe” posiadające tarczę malowaną na szkle z motywem krajobrazu.( fot. 4 )Płytkę tarczy zabezpiecza od frontu przeszkolona ramka. W kolekcji znajdują się też zegary zwane typem „ikonowym” ze ścianką tarczową wykonaną z wytłaczanej, cienkiej mosiężnej blaszki, zdobionej motywem rodzajowym lub figuralnym, w tym typie jest oryginalny zegar, na którego mosiężnej tarczy widnieje wizerunek wspaniałego lwa .(fot.7)Wydzielona też jest grupa zegarów „architektonicznych” posiadających drewniane obudowy z elementami kolumienek, arkad, gzymsów i tympanonów. W typach zegarów szwarcwaldzkich wyróżniają się zegary „kukułki”, gdzie drewniana obudowa przypomina ozdobne domki dla ptaków zdobione motywem liści dębu czy akcesoriami myśliwskimi. Posiadają one specyficzny mechanizm bicia godzin, o każdej pełnej godzinie z górnego otworu domku wychodzi ptaszek – kukułka. W kolekcji wśród wielu pięknych zegarów jest kilka, które szczególnie zachwycają, tak jak zegar kuchenny talerzowy, wykonany z porcelany, z początku XX wieku,(fot. 1) czy rzadki zegar z malowaną metalową tarczą wykonany w Rosyjskiej fabryce zegarów L .Chmielewskiego w Łodzi 1903 roku.(fot 9.) Co w tej kolekcji jest intrygujące to fakt, że nigdy nie natrafiliśmy na zegar, na którego tarczy byłaby sygnatura artysty, który motyw krajobrazowy namalował, na blasze wytłoczył, jedynym śladem po tych anonimowych artystach są zegary ich ręką zdobione.
Nasza kolekcja zegarów ludowych to wspomnienia niezwykłych wypraw, spotkań i rozmów z ludźmi, to zarazem dokument historii mijającej epoki. W czasach w których przyszło nam żyć, XXI wiek, rozwój elektroniki generuje zmiany w dziedzinie pomiaru czasu, wyparł z naszych domów mechaniczne zegary, ta historyczna kolekcja stwarza okazje do zadumy nad odeszłymi pokoleniami, którym te zegary przez lata w życiu codziennym towarzyszyły, zadumy nad tak szybko przemijającym życiem.
[Not a valid template]
